İskemik Optik Nöropati ve Kök Hücre Tedavisi
OPTİK NÖROPATİ VE KÖK HÜCRELER
1-) Görme Nedir ?
Görmek, sadece gözle değil; gözden beyne uzanan hassas bir iletişim ağıyla mümkün olur. Bu ağın en kritik yapı taşı ise optik sinirdir. Ancak bazı durumlarda bu hayati yapı zarar görebilir. İşte burada karşımıza çıkan hastalıklardan biri: Optik Nöropati.
2-) İskemik Optik Nöropati Nedir?
Optik nöropati, gözden gelen görsel bilgileri beyne taşıyan optik sinirin çeşitli nedenlerle hasar görmesi sonucu gelişen bir hastalıktır. Optik sinir, retinadan beyne görsel bilgileri ileten milyonlarca sinir lifi demetinden oluşur.
Bu sinir liflerininyani nöronların zarar görmesi veya ölmesi, optik nöropatinin temel belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olur.
Görme bulanıklığı, görme alanında daralma, renk algısında bozulma ve hatta tam görme kaybı ile kendini gösterebilir.
Beyin gözden gelen bilgileri yorumladığı ve görüntüleri görmemizi sağladığı için gözü etkileyen nörolojik durumlar insanların yaşam kalitesinde önemli bir rol oynayabilir.
3-) İskemik Optik Nöropati Belirtileri Nelerdir?
Optik nöropati belirtileri sinsi başlayabileceği gibi, ani de gelişebilir. En sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:
- Görme bulanıklığı ve netlik kaybı
- Görme alanında daralma veya karanlık bölgeler (skotom)
- Renkleri soluk ve farklı algılama
- Işık hassasiyeti
- Göz hareketleriyle ağrı (özellikle iltihabi formlarda)
- Tek taraflı ya da iki taraflı görme kaybı
Belirtilerin şiddeti, altta yatan nedene ve hastalığın süresine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.Optik nöropati genellikle 50 yaş üzerindeki bireylerde daha sık görülse de, her yaş grubunda ortaya çıkabilir. Bu nedenle, erken belirtileri tanımak ve zamanında müdahale etmek hayati önem taşır.Bu belirtilerden biri ya da birkaçı fark edildiğinde, vakit kaybetmeden bir göz sağlığı uzmanına başvurulması önerilir. Erken tanı, görme kaybının ilerlemesini önlemede kilit rol oynar.
4-) Risk Faktörleri Nelerdir ?
Risk faktörlerinin yönetilmesi, hastalığın önlenmesi veya ilerlemesinin yavaşlatılması açısından büyük önem taşır.
İskemik Optik nöropati; genellikle 50 yaş üstü kişilerde görme sinirini besleyen damarlardaki tıkanıklığa bağlı meydana gelir. Belli başlı risk farktörleri şunlardır:
- Hipertansiyon ve şeker hastalığı
- Yüksek kolesterol ve damar sertliği
- Sigara ve alkol kullanımı
- Genetik yatkınlık
5-) İskemik Optik Nöropatide Tanı Yöntemleri Nelerdir ?
Optik nöropati tanısı multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Görme sinirindeki hasarın tespiti için oftalmoloji ve nöroloji uzmanlarının birlikte değerlendirmesi önemlidir. Kullanılan temel tanı araçları şunlardır:
- Görme keskinliği ve renk görme testleri
- Görme alanı (perimetri) değerlendirmesi
- Fundus muayenesi (göz dibi): Optik disk solukluğu veya ödemi tespit edilir
- Optik Koherens Tomografi (OCT): Retina sinir lifi kalınlığı ve optik sinir durumu hakkında bilgi verir
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Özellikle tümör, iltihap veya bası durumlarının değerlendirilmesinde kullanılır
- Kan testleri: Sistemik hastalıklar, inflamasyon veya toksik nedenleri ayırt etmek için yapılır
6-) İskemik Optik Nöropati ve Kök Hücre Uygulamaları Nelerdir ?
Bugüne kadar optik nöropati tedavisinde farklı yöntemler denenmiş olsa da, hasarlı sinir dokusunu tam anlamıyla yenileyebilen bir tedavi mevcut değildir. Yeni yapılan çalışmalarda erken dönemde verilen sitikolin tedavisinin faydalı olduğu gösterilmektedir ayrıca sistemik kortizon tedaviside bazı hastalarda fayda sağlamıştır. Kan sulandırıcı ilaçlar kulanılarak aynı hastalığın diyer gözdede oluşmasını engellemek ana hedeftir. Son olarak kökhücre tedavisi gündeme gelmiştir; işte bu noktada bilim, Kök Hücre Tedavisi üzerinde yoğunlaşmaktadır:
6.a) Kök HücreNedir ?
Kök hücreler; henüz özelleşmemiş, kendini yenileme yeteneğine sahip ve çeşitli doku ya da hücre tiplerine dönüşebilen özel hücrelerdir. Bu benzersiz hücreler, hasar görmüş bölgeleri onarma ve fonksiyonunu yitirmiş hücrelerin yerine geçme kapasitesine sahiptir.
Kök hücreler, kendini yenileyebilme ve farklı hücre tiplerine dönüşebilme özellikleri sayesinde, sinir sistemindeki hasarları onarmada mükemmel bir potansiyele sahiptir.
Günümüzde kök hücreler, özellikle klasik tedavi yöntemlerinin yetersiz kaldığı hastalıklarda alternatif ve yenilikçi bir seçenek olarak araştırılmaktadır. Uygun çevresel koşullar sağlandığında bu hücreler çoğalabilir, belirli hücre tiplerine dönüşebilir ve ait oldukları dokunun işlevini sürdürebilmesine katkıda bulunabilir.
Göz, kök hücre tedavisi açısından eşsiz avantajlar sunan bir organdır:
- Küçük ve ulaşılabilir bir hedef yapıya sahiptir.
- Uygulamalarda sistemik yan etkilerden kaçınılabilir.
- Görme siniri hasarında hedef doku bellidir.
6.b) İskemik Optik Nöropati ve Kök Hücre Uygulamalarında Bilim Ne Diyor?
İnsan Wharton jölesinden elde edilen mezenkimal kök hücreler, retina ganglion hücrelerinin sağ kalımını desteklediği ve nöroprotektif (sinir koruyucu) etki sağladığı için dikkat çekmektedir.
Kök hücrelerin salgıladığı exosomelar, büyüme faktörleri, RNA ve proteinler taşıyarak iltihaplanmayı azaltabilir ve sinir iyileşmesini destekleyebilir.
Yapılan preklinik çalışmalarda, bu hücrelerin akson rejenerasyonunu (sinir liflerinin yeniden uzaması) teşvik ettiği ve optik sinirde yeniden yapılanma sürecine katkı sunduğu gösterilmiştir.
İskemik Optik nöropati, sessiz ilerleyen ama yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir hastalıktır. Günümüz tıbbı, bu zorlu hastalıkla başa çıkmak için yeni umutlar üretmektedir. Kök hücre uygulaması bu umutların başında gelmekte, görme sinirinin iyileştirilmesi için bilimsel olarak her geçen gün daha fazla desteklenmektedir.
