Diabetik Retinopati de KÖK HÜCRE TEDAVİSİ
1-) Diyabetik Retinopati Nedir?
Diyabetik retinopati, diyabetin önemli bir komplikasyonudur. Diyabetik retinopati, sınırlı tedavi seçenekleriyle dünya çapında körlüğün önde gelen nedenlerinden biridir. Hastalık uzun süren yüksek kan şekeri seviyelerinin gözdeki retina damarlarına hasar vermesi ile ilişkilidir. Gözün “film tabakası” olan retina, bu damar hasarıyla birlikte incelir, kanar, sızıntı yapar, yeni ama işlevsiz damarlar oluşturur. Bu süreç çoğu zaman belirti vermeden ilerler ta ki görme tehdit altında olana dek.
Diyabet hastalarının, yılda en az bir kez genişletilmiş, kapsamlı bir göz muayenesi yaptırmaları oldukça önemlidir. Çünkü diyabetik retinopati başlangıçta genellikle belirti vermez ancak erken tanı sayesinde görme yetisini korumaya yönelik etkili adımlar atılabilir.
2-) Kimler Risk Altında?
Diyabeti olan herkes risk altındadır ama
- Uzun süredir diyabet hastası olmak (Tip 1 veya Tip 2)
- Kan şekeri düzeylerinin sürekli yüksek olması (kötü glisemik kontrol)
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
- Yüksek kolesterol (dislipidemi)
- Gebelik döneminde olmak
Bu bazı faktörler süreci hızlandırır.
3-) Diyabetik Retinopati Belirtileri Ne Zaman Ortaya Çıkar?
Hastalık başlangıçta hiçbir belirti vermeyebilir. Ancak ilerledikçe
- Bulanık veya dalgalı görme
- Görme alanında karanlık veya boş bölgeler oluşması
- Gece görüşünde zorluk
- Renkleri soluk veya değişmiş algılama
- Göz önünde “uçuşan cisimler” (floaters) görme
- Ani görme kaybı (ileri evrede ya da kanama geliştiğinde)
Bu belirtiler ortaya çıkabilmektedir.
Diyabetik retinopati tedavi edilmezse Diyabetik maküler ödem, Neovasküler glokom ve Retina dekolmanı gibi bazı ciddi göz hastalıklarına neden olabilir.
4-) Diyabetik Retinopatide Tanı Nasıl Konur?
Tanı konulmasında altın standart hala dilatasyonlufundus muayenesidir. Bunun yanı sıra:
- Fluorescein anjiyografi: Yeni damarları ve sızıntıları görüntüler.
- Optik koherens tomografi: Makula ödemi ve retina kalınlığı değerlendirilir.
- Son yıllarda yapay zekâ destekli fundus tarama sistemleri tarama süreçlerini hızlandırmaktadır.
5-) Diyabetik Retinopati ve Geleneksel Tedavi Yöntemleri Nedir ?
Tedavi, iki ana temele dayanır: sistemik kontrol ve lokal müdahale.
Sistemik kontrol: HbA1c’nin <7% olması, hipertansiyonun ve dislipideminin dengede tutulması şarttır.
Anti-VEGF enjeksiyonları; kanama ve makula ödeminde etkilidir.
Lazer fotokoagülasyon; iskemik diyabetik retinopatide çok etkilidir.
Kortikosteroid enjeksiyonları; makula ödeminin tedavisinde en etkili yöntemdir.
6-) Diyabetik Retinopati ve Kök Hücre Uygulamaları nelerdir ?
Geleneksel tedavilerin yanı sıra, kök hücre uygulamaları diyabetik retinopatide giderek daha fazla dikkat çeken yenilikçi bir seçenek olarak öne çıkmaktadır.
6.a) Kök Hücreler için Göz Neden Uygun Bir Hedef ?
Göz, kök hücre tedavisinin uygulanması açısından birçok avantaja sahiptir.
Kök hücreler;
- Gözdeki sinirleri onarmak,
- Gözdeki kayıp hücrelerin yerine konması,
- Hasarlı alanlara büyüme faktörleri salmak.
- Damarları daha dayanıklı hale getirerek sızıntı ve kanamayı engellemek.
6.b) Kök Hücre Nedir ?
Henüz farklılaşmamış olan, uzun süre bölünebilen, kendini yenileyebilme özelliği olan, çeşitli hücre ve dokulara farklılaşıp özelleşmiş hücrelere kaynaklık eden, hasarlı bölgeleri tamir edebilme özelliği olan hücrelere kök hücre denir.
Kök hücreler, hücre içi düzenleyici mekanizmalar ve içinde bulundukları mikroçevreden aldıkları sinyaller sayesinde mevcut durumlarını koruyabilir, bölünebilir ve farklılaşma gösterebilir. Bu özellikleri sayesinde kök hücreler, hasarlı hücreleri değiştirmek veya organları yenilemek amacıyla hücresel tedavilerde kullanılabilir ve rejeneratif tıbbın önemli kaynaklarından biridir.
6.c) Kök Hücrelerin Diyabetik Retinopatide Etkisi Nasıldır ?
Kök hücre tedavisi, diyabetik retinopati de dahil olmak üzere çeşitli inflamatuar ve dejeneratif göz hastalıkları için umut verici bir uygulama yaklaşımı olarak kabul edilmektedir. Özellikle inflamasyonun düzenlenmesi ve doku yenilenmesindeki terapötik etkileri sayesinde mezenkimal kök hücreler bu alanda potansiyel bir seçenek sunmaktadır. Ayrıca, mezenkimal kök hücre kaynaklı küçük ekstraselüler veziküller, retina hastalıkları için hücresiz bir tedavi yöntemi olarak da umut vaat etmektedir.
6.d) Bilimsel Çalışmalar Ne Söylüyor?
Mezenkimal kök hücreler:
- Retina apoptozunu yavaşlatır .
- Retinadaki enflamasyonu engeller.
- Retinadak anjiyogenezisini hafifletir.
- Retina damarlarını dayanıklı ve stabil yapar.
Son söz olarak şunu söylemek gerekir; diyabetik retinopatide kök hücre yapabilmek için, kanama ve ödemin olmaması lazım yani hastaya göz anjiyosu ve göz tomografisi cekip stabil ve sakin olduğunu göstermek gerekir.
