Leber Konjenital Amaurozisi

1-) Leber Konjenital Amaurosis Nedir?

Leber Konjenital Amaurosis , bebeklik ya da yaşamın ilk aylarında başlayan ciddi görme bozukluğu veya doğumsal körlük ile karakterize genetik bir retina hastalığıdır. Leber konjenital amorozisi, bebeklerin gözlerindeki retinayı etkileyen nadir bir hastalıktır. Fotoreseptör hücrelerinin işlev bozukluğuna veya erken dejenerasyonuna bağlı olarak görüntü iletimi ciddi şekilde etkilenir. Leber Konjenital Amaurosis, retinitis pigmentosa hastalığına göre daha erken ve şiddetli seyirlidir. Çoğu vakada 1 yaşına kadar körlüğe neden olan en ciddi retinal distrofidir.

2-) Leber Konjenital Amaurosis Belirtileri Nelerdir?

Görme doğuştan ciddi derecede zayıf olabilir ya da ilk aylarda belirginleşir. Bazı hastalarda keratokonus, katarakt ve derin göz çukuru görünümü de kaydedilmiştir. Anne ve babalar, çocuklarının gözlerini nesnelere sabitleyemediğini ya da hareketli objeleri izleyemediğini gözlemleyebilir.

• Nistagmus (göz titremesi),
• Gözleri sürekli ovalama veya bastırma durumu,
• Fotofobi,
• Işığa adaptasyon bozukluğu,
• Funduskopi bazen normal görünse de zamanla pigmenter bozulma, vasküler incelme, optik disk pallor gibi değişiklikler ortaya çıkabilir.
• Elektrofizyolojik testlerde (ERG), retinal yanıtlar sıklıkla yok denecek kadar az veya bütünüyle kaybolmuştur.

3-) Risk Faktörleri ve Genetik Nedenler

Bu hastalığın temel risk faktörleri çoğunlukla genetik ve kalıtsal özelliklere dayanır.

Kalıtım modeli genel olarak otozomal resesifdir yani her iki ebeveyn taşıyıcıdır. Nadir olmakla birlikte otozomal dominant tiplerde de görülebilir. Mutasyonun bulunduğu gene göre hastalık şiddeti, ilerleyiş hızı ve ek sistemik bulgular değişebilir.

4-) Leber Konjenital Amaurosis Tanı Yöntemleri:

• Klinik Değerlendirme: Doğumdan itibaren görme yetersizliği, nistagmus gibi tipik belirtiler üzerinden şüphe uyandırır.
• Elektrofizyolojik Test – ERG: Retinal rod ve kon katkılarının fonksiyonunu ölçer; genellikle yanıt saptanamaz ya da çok azdır.
• Göz içi görüntüleme – OCT/Fundus: Başlangıçta fundus normal olabilir; ilerleyen dönemlerde pigment bozuklukları, vasküler incelme, optik disk pallor görülebilir.
• Genetik Testler: Spesifik gen mutasyonlarının tespiti, kesin tanı ve genetik danışmanlık açısından temel, ayrıca hedefe yönelik tedavi planlamasında kritik öneme sahiptir .

Leber Herediter Optik Nöropatisi ile Leber Konjenital Amaurosis, benzer isimlerine rağmen tamamen farklı hastalıklardır.Birbirleri ile karıştırılmamalıdırlar. Klinik bulguları ve kalıtım şekli ve diğer özellikleri tamamen farklıdır.

5-) Leber Konjenital Amaurosis Tedavi Yöntemleri:

Leber Konjenital Amaurosis hastalığında görme kaybı adına kesin bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır; görme mevcutsa görme desteği sağlayan optik cihazlar (büyüteç gözlükler, sistemler vb.) kullanılır. Bu yardımcılar arasında gözlükler, büyüteçler ve okuma prizmaları yer alır.

Eğer genetik testler RPE65 geninde mutasyon olduğunu gösterirse, gen tedavisi bu hastalık için uygun bir aday olabilir. Gen tedavisi, işlevini yitirmiş veya bozulmuş genlerin yerine sağlıklı genleri sağlayabilmeyi hedefler.

Leber Konjenital Amaurosis, bebeklikten itibaren ciddi görme bozukluğu ile karşılaşılan genetik retinal distrofilerin en erken ve ağır formudur. Tanı genellikle klinik ve elektrofizyolojik bulgularla konulur, genetik testleme doğru alt tipin belirlenmesini sağlar.

Tedavi seçenekleri kısıtlı olsa da RPE65 gen mutasyonu taşıyan bireyler için bir gen terapisi mevcuttur. Destekleyici rehabilitasyon, görsel eğitim ve teknoloji temelli görme destekleri de sağlanabilir.

5.a) Leber Konjenital Amaurosis ve Luxturna Tedavisi:

RPE65 gen mutasyonu olan hastalarda, ilk defa genetik düzeyde bir müdahale sağlayan Luxturna, retina pigment epitel hücrelerinde eksik veya hatalı çalışan RPE65 geninin normal kopyasını adeno-ilişkili virüs (AAV2) vektörü aracılığıyla hedef hücrelere iletir. Bu sayede eksik olan protein üretimi sağlanır, görme fonksiyonunda anlamlı düzelme gözlenebilir.

Luxturna, Işık duyarlılığında ve fonksiyonel görme testlerinde istatistiksel olarak anlamlı iyileşmeler sağlar.

Görmenin stabilize edilebilmesi veya geri kazanılabilmesi için hastanın yeterli fonksiyonel retinaya sahip olması gerekmektedir. Daha genç hastaların tedaviden daha fazla yarar sağlama olasılığı nedeniyle, bu çocukların mümkün olan en erken dönemde tanı alması büyük önem taşır.

Luxturna belirli görme düzeyine sahip hastalar için kullanıma uygundur.

5.b) Leber Konjenital Amaurosis ve Kök Hücre Uygulaması Yaklaşımı:

Kök Hücre Nedir ?

Kök hücreler, henüz olgunlaşmamış, vücuttaki diğer özel hücrelere dönüşme kapasitesine sahip temel hücrelerdir. En önemli iki özellikleri şunlardır:

• Kendini yenileme: Kök hücreler bölünerek kendi kopyalarını üretir.
• Farklı hücre tiplerine dönüşme: Uygun koşullarda kök hücreler farklı hücre tiplerine dönüşebilme yeteneğine sahiptirler.

Bu benzersiz özellikleri sayesinde kök hücreler, hasarlı dokuların onarımı, hücre yenilenmesi ve çeşitli dejeneratif hastalıkların tedavisinde önemli bir alan olarak değerlendirilmektedir.

Retinada Kök Hücrelerin Potansiyel Etkileri Nelerdir?

Kök hücrelerin, retina hücrelerinin sağkalımını artırdığı, fotoreseptörlerin yapısını koruduğu ve retina hücrelerinin fonksiyonunu desteklediği çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir. Kök hücreler hasarlı retina bölgelerine uygulandığında hem nöroprotektif hem de potansiyel olarak rejeneratif etkiler sergileyebilmektedir.

Kök Hücreler tarafından salgılanan faktörler, retinadaki uyku halindeki hücreleri aktive eder, inflamasyonu azaltır ve hücre ölümünü yavaşlatır.

Leber Konjenital Amaurosis, erken tanı ile doğru bir şekilde yönetilmesi gereken bir hastalıktır. Bu hastalıkta gen tedavileri başta olmak üzere kök hücre gibi yeni tedavi yaklaşımları gelişmektedir.

Leber Konjenital Amaurosis hastalığında erken tanı, doğru tedavi planlaması ve bilimsel gelişmeleri takip etmek hastaların yaşam kalitesini artırmada anahtar rol oynamaktadır. Şüpheli durumlarda vakit kaybetmeden bir retina uzmanına başvurmak hem mevcut tedavilerden yararlanma hem de yeni gelişmelerin takibi açısından kritik bir adımdır.

Ebeveynler, çocuklarının görme sorunlarını erken dönemde fark edip, gerekli tetkik ve tedavi süreçleri için zaman kaybetmeden uzman hekime başvurarak, hastalığın ilerlemesini önlemede ve çocuklarının yaşam kalitesini korumada hayati bir rol oynamakadırlar.

Göz hastalıkları alanında teknolojik gelişmeler ve klinik araştırmalar hızla ilerlemektedir. Ailelerin, yenilikleri takip ederek uzman hekimleri ile yakın iletişimde kalması, tedavi seçeneklerinden en iyi şekilde faydalanmalarını sağlar.