AMBLİYOPİ (Göz Tembelliği)

1.) Ambliyopi Nedir?

Ambliyopi, halk arasında ‘tembel göz’ olarak da adlandırılır. Ambliyopi, çocukluk döneminde bir veya her iki gözde görmenin düzgün gelişmemesiyle ortaya çıkan bir görme bozukluğudur. Gözde yapısal bir problem olmasa da, beyin zayıf olan gözden gelen görüntüyü zamanla işleyemez. Bu durum genellikle tek gözde görülse de iki gözde birden de olabilir. Anormal görsel uyarım ya da binoküler etkileşim eksikliği nedeniyle gelişir. Ambliyopi tedavi edilmediğinde, oluşan görme kaybı ömür boyu kalıcı olabilir.

  2.) Ambliyopi Belirtileri Nedir ?

Ambliyopinin belirtilerini fark etmek her zaman kolay olmayabilir ve genelde diğer göz sağlam olduğu için çok geç fark edilir.

Belli başlı belirtileri şunlardır :

• Tek gözle net görememe
• Derinlik algısında bozukluk
• Göz kayması (şaşılık)
• Okurken veya detaylı işlerde baş ağrısı veya çabuk yorulma
• Çocuklarda oyuncaklara veya nesnelere ilgisizlik

Ambliyopisi olan çocuklarda derinlik algısı zayıf olabilir; nesnelerin ne kadar yakında ya da uzakta olduğunu ayırt etmekte zorlanabilirler. Çoğu zaman, ebeveynler çocuklarında ambliyopi olduğunu ancak bir göz doktorunun muayenesi sırasında öğrenirler. Bu nedenle, tüm çocukların 3 ile 5 yaş arasında en az bir kez görme taramasından geçmesi büyük önem taşır.

3.) Risk Faktörleri Nelerdir:

Bazı çocuklar ambliyopi ile dünyaya gelirken, bazılarında bu durum büyüme sürecinde gelişebilir. Aşağıdaki durumlar, bir çocuğun ambliyopi geliştirme riskini artırabilir:

• Erken (prematüre) doğmuş olmaları,
• Doğumda kilolarının ortalamadan düşük olması ve
• Ailede ambliyopi, çocukluk çağı kataraktı veya başka göz hastalıklarının bulunması.

4.) Ambliyopi Teşhis Yöntemleri Nelerdir :

Ambliyopi genellikle kapsamlı bir göz muayenesiyle tespit edilir. Özellikle:

• Görme keskinliği testleri
• Kapama testi
• Retinoskopi veya otomatik refraksiyon ölçümü
• Göz hizalama ve hareket testi (şaşılık kontrolü)

5.) Ambliyopi Tedavi Yöntemleri Nelerdir :

• Gözlük kullanımı (kırma kusurlarına bağlı ise)
• Göz kapama tedavisi (sağlam göz kapatılır)
• Görsel uyaran terapileri
• Dijital göz tembelliği oyunları
• Sitikolin
• Kök Hücre Tedavileri

5.1 ) 12 yaş altı çocuklar için gözlük kullanımı ve kapama önerilirken 12 yaş üstü çocuklar için kök hücre tedavileri umut ışığı oluşturmaktadir.

Gözlük Kullanımı, Kırma kusurlarını düzeltmek için gereklidir. Kapama Tedavisi, sağlıklı gözün üzerine bandaj veya gözlükle kapama yapılarak tembel gözün çalıştırılması sağlanır. 3-6 yaş arası çocuklarda bu yöntemle görme fonksiyonu tamamen normal hale getirilebilir. 7-12 yaş arasında da tedaviye olumlu cevap alınabilir. Ancak 12 yaş ve sonrasında, daha önce hiç tedavi görmemişse bile, kapama tedavisinin etkinliği sınırlıdır. Bu sebeple Kök Hücreler 12 yaş üzeri çocuklarda göz tembelliğinde önemli bir noktadır. 3 ile 12 yaş arası göz tembelliği tedavisindede Sitikolinin tedaviye eklenmesi son derece faydalıdır.

5.2) Kök Hücre Tedavisi ve Ambliyopi :

Kök hücreler, farklılaşma ve yenilenme potansiyeline sahip hücrelerdir. Özellikle retina, optik sinir veya görme korteksi gibi görsel yol bileşenlerinde hasar varsa, kök hücrelerin bu alanlarda onarıcı rol üstlenebileceği düşünülmektedir.

Kök Hücreler, ambliyopide kullanılan nispeten yeni ancak hızla yaygınlaşan ve etkili bir yöntemdir.

Ambliyopide kök hücre tedavisinin sunduğu avantajlar şunlardır:

• Şaşılık gelişme riskinin azaltılması,
• Önceki görme kalitesinin güvenilir biçimde geri kazanılması,
• Gözlerin genel koruyucu ve onarıcı güçlerinin artırılması,
• Ağrısız, yan etkisiz ve güvenli bir tedavi olması,
• Ameliyatla ilişkili risklerin büyük oranda ortadan kalkması.

Bu yöntem, birçok hastanın olumlu deneyimleriyle desteklenmiştir. Kök hücre tedavisi sayesinde kazanılan görme keskinliği uzun süre korunabilmekte, klasik tedavilerin aksine sık tekrar gerektirmemektedir. Ayrıca, tedavinin yaş sınırı olmamakla birlikte, 70-85 yaş aralığındaki hastalarda dahi olumlu sonuçlar verdiği gözlemlenmiştir. Kök hücre tedavisi göz tembelliğinde  2 yolla uygulanmaktadır; 1.’si suptenon yolla göze uygulanır, 2.’si Intratekal yolla (belden) beyne verilir bu sayede hem zayıf olan görme siniri canlandırılır hemde Plastisitesi azalmış beynin canlılığı artırılır.

5.3)  Sitikolin ve Ambliyopi :

Sitikolin (CDP-kolin), beyin fonksiyonlarını destekleyen ve sinir hücreleri arasındaki iletişimi artıran doğal bir bileşiktir. Nöroprotektif etkileri ve sinir hücre yenilenmesini teşvik edici özellikleri nedeniyle çeşitli nörolojik ve görsel bozukluklarda araştırılmıştır.

Ambliyopisi olan genç bireylerde sitikolin tedavisi sonucunda görme keskinliğinde artış ve görsel korteks aktivitesinde iyileşme gözlemlenmiştir. Sitikolin, görsel sistemi uyararak sinir ağlarında yeniden organizasyon (nöroplastisite) sağlayabilir. Görsel sistemin uyarılması ve sinir hücreleri arasındaki iletişimin güçlendirilmesi, tedavi sürecinde önemli bir destek sağlar. Sitikolin göz tembelliğinde 3 yaşından sonra her dönemde ilave tedavi olarak kullanılır bu uygulama çocuklarda şurup şeklinde (500mg), erişkinlerde (1000mg)  şeklinde  oral yada kalçadan iğne şeklinde yapılır. Sitikolin tedavisi genelde 45 gün uygulanıp 15 gün ara verilir bu kür en az 3 kere uygulanmalıdır.

Görme yetisi, yaşam kalitesini doğrudan etkileyen en önemli duyularımızdan biridir. Özellikle çocukluk çağında fark edilmeyen bazı görme problemleri, kalıcı hale gelerek bireyin yaşamını olumsuz etkileyebilir. Bu durumlardan biri de Ambliyopi ya da bilinen adıyla göz tembelliğidir. Gelişen bilimsel araştırmalar sayesinde bu alanda kök hücre ve sitikolin gibi yeni yaklaşımlar gündeme gelmiştir.Günümüzde, kök hücre ve sitikolin uygulamalarının kombine kullanımı, göz tembelliği tedavisinde destekleyici ve yenilikçi bir yaklaşım olarak ortaya çıkmaktadır.